Property Sahayak

ਪੰਜਾਬ ਅੰਦਰ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਪੈਮਾਇਸ਼ ਨੂੰ ਦੋ ਵੱਖਰੇ – ਵੱਖਰੇ ਨਾਂਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ :- ਕਨਾਲ ਮਰਲੇ  2. ਬਿੱਘੇ ਵਿਸਵੇ, ਨਾਲ ਮਰਲਿਆ ਵਿੱਚ ਪੈਮਾਇਸ਼ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਇਕਾਈ ਨੂੰ ਸਰਸਾਹੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,  ਪੱਕਾ 1 ਬਿੱਘਾ ਕੱਚੇ 3 ਬਿੱਘੇ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਹੈਕਟੇਅਰਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ, ਸਟੈਂਡਰਡ ਰਕਬੇ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ, 16 ਆਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਦੇ ਰਕਬੇ ਨੂੰ ਸਟੈਂਡਰਡ ਰਕਬਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, Types of Land in Punjab Land Record

1.ਕਨਾਲ ਮਰਲਿਆਂ ਅਧੀਨ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਪੈਮਾਇਸ਼ ਦੇ ਢੰਗ ਹੇਠ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:-

1 ਵਰਗ ਕਰਮ= 1 ਸਰਸਾਹੀ
9 ਸਰਸਾਹੀ=1 ਮਰਲਾ
20 ਮਰਲੇ=1 ਕਨਾਲ
8 ਕਨਾਲ = 1 ਏਕੜ

• ਸਰਸਾਹੀ :- ਕਨਾਲ ਮਰਲਿਆ ਵਿੱਚ ਪੈਮਾਇਸ਼ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਇਕਾਈ ਨੂੰ ਸਰਸਾਹੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਰਗ ਕਰਮ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਾਂ ਹੀ ਸਰਸਾਹੀ ਹੈ।
• ਮਰਲਾ:- 9 ਸਰਸਾਹੀ ਜਾਂ 9 ਵਰਗ ਕਰਮ ਰਕਬੇ ਨੂੰ 1 ਮਰਲਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
• ਕਨਾਲ:- 20 ਮਰਲਿਆਂ ਨੂੰ 1 ਕਨਾਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
• ਏਕੜ :- 8 ਕਨਾਲ ਰਕਬੇ ਨੂੰ 1 ਏਕੜ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
• ਮੁਰੱਬਾ :- 25 ਖੇਤਾਂ ਜਾਂ 25 ਏਕੜਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਚੱਕ (ਟੁੱਕੜਾ) ਨੂੰ ਮੁਰੱਬਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੁਰੱਬੇ ਦਾ ਆਕਾਰ 200 ਕਰਮ ਲੰਬਾ × 180 ਕਰਮ ਚੌੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਮੁਰੱਬਾ ਨੰਬਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਮੁਰੱਬੇ ਅਧੀਨ ਆਉਦੇਂ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਜਿਹੜਾ ਨੰਬਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਖਸਰਾ ਨੰਬਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੁਰੱਬੇ ਦਾ ਨੰਬਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੁਰੱਬਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਮੁਤਾਬਕ ਕੋਈ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।। ਇਸਨੂੰ ਮੁਸਤੀਲ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

 

2. ਬਿੱਘੇ ਵਿਸਵਿਆਂ ਅਧੀਨ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਪੈਮਾਇਸ਼ ਦੇ ਢੰਗ ਹੇਠ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:-

1 ਵਰਗ ਕਰਮ = 1 ਵਿਸਵਾਸੀ
20 ਵਿਸਵਾਸੀਆਂ =1 ਵਿਸਵਾ
20 ਵਿਸਵੇ = 1 ਬਿੱਘਾ
4 ਬਿੱਘੇ 16 ਵਿਸਵੇ =1 ਏਕੜ ਜਾਂ 8 ਕਨਾਲ
6 ਬਿੱਘੇ 5 ਵਿਸਵੇ =1  ਵੱਡਾ ਕਿੱਲਾ

• ਵਿਸਵਾਸੀ :- ਬਿੱਘੇ ਵਿਸਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੈਮਾਇਸ਼ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਇਕਾਈ ਨੂੰ ਵਿਸਵਾਸੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਰਗ ਕਰਮ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਾਂ ਹੀ ਵਿਸਵਾਸੀ ਹੈ।
• ਵਿਸਵਾ :- 20 ਵਰਗ ਕਰਮ ਜਾਂ 20 ਵਿਸਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ 1 ਵਿਸਵਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
• ਬਿੱਘਾ :- 20 ਵਿਸਵਿਆਂ ਨੂੰ 1 ਬਿੱਘਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
• ਵੱਡਾ ਕਿੱਲਾ :- 6 ਬਿੱਘੇ 5 ਵਿਸਵਿਆਂ ਦੇ ਖੇਤ ਜਾਂ ਰਕਬੇ ਨੂੰ 1 ਵੱਡਾ ਕਿੱਲਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪੱਕਾ ਬਿੱਘਾ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?

ਜਿਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਪੈਮਾਇਸ਼ ਉੱਥੇ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਪੈਮਾਨੇ 99″ ਪ੍ਰਤੀ ਕਰਮ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਜਰੀਬ ਨਾਲ ਹੋਈ ਹੋਵੇ, ਉੱਥੇ ਬਨਾਏ ਗਏ ਖੇਤ 40×20 ਕਰਮ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਜਰੀਬ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 5 ਕਰਮ ਭਾਵ 41.25 ਫੁੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਪੈਮਾਇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਣਾਏ ਗਏ ਖੇਤ ਦਾ ਰਕਬਾ 2 ਬਿੱਘੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਪੱਕੇ 2 ਬਿੱਘ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਪੱਕਾ 1 ਬਿੱਘਾ ਕੱਚੇ 3 ਬਿੱਘੇ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੱਕੇ ਬਿੱਘਿਆਂ ਵਿੱਚ 99 ” ਪ੍ਰਤੀ ਕਰਮ ਅਤੇ ਕੱਚੇ ਬਿੱਘਿਆਂ ਵਿੱਚ 57.157″ ਪ੍ਰਤੀ ਕਰਮ ਵਾਲੀ ਜਰੀਬ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਹੈਕਟੇਅਰਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ

• ਸੈਟੇਅਰ :-ਹੈਕਟੇਅਰ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਇਕਾਈ ਨੂੰ ਸੈਟੇਅਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 1 ਵਰਗ ਮੀਟਰ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਾਮ ਹੀ ਸੈਟੇਅਰ ਹੈ।
• ਆਰੇ :-100 ਵਰਗ ਮੀਟਰ ਜਾਂ 100 ਸੈਟੇਅਰਾਂ ਨੂੰ 1 ਆਰੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
• ਹੈਕਟੇਅਰ :- 10000 ਵਰਗ ਮੀਟਰ ਜਾਂ 100 ਆਰੇ ਨੂੰ 1 ਹੈਕਟੇਅਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੈਮਾਇਸ਼ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਪੈਮਾਨੇ (ਜ਼ਰੀਬਾਂ) ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ:-

ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਮਿਣਤੀ ਜ਼ਰੀਬ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਜਰੀਬ 10 ਕਰਮ ਲੰਬੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਰੀਬ ਲੋਹੇ ਦੇ ਕੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਜੋੜਕੇ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੋਨੋਂ ਸਿਰਿਆਂ ਉੱਤੇ ਪਕੜਨ ਲਈ ਕੁੰਡੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਇੱਕ ਕਰਮ ਉੱਤੇ ਕਰਮ ਨੰਬਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਵੱਖਰੇ ਆਕਾਰ ਦਾ ਪੱਤਰਾ ਲੱਗਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਰਮ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਘੱਟ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਜ਼ਰੀਬ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਵੀ ਵੱਧ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲੰਬਾਈ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੀਬਾਂ ਨਾਲ ਮਿਣਤੀ ਕਰਕੇ ਬਣੇ ਖੇਤ ਵੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਛੋਟੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਕਾਰਣ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕਿਸੀ ਦੁਸਰੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਜਾਕੇ ਮਿਣਤੀ ਸੰਬੰਧੀ ਉੱਲਝਣ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਜ਼ਰੀਬ ਦੀਆਂ ਨਿਮਨ ਲਿਖਤ ਕਿਸਮਾਂ ਹੁੰਦੀਆ ਹਨ:-

ਲੜੀ ਨੰ:	ਕਰਮ	ਇੰਚ	ਮੀਟਰ
1	1 ਕਰਮ	66″	1.6764 ਮੀਟਰ
2	1 ਕਰਮ	57.157″	1.4517 ਮੀਟਰ
3	1 ਕਰਮ	60″	1.524 ਮੀਟਰ
4	1 ਕਰਮ	57.5″	1.4605 ਮੀਟਰ
5	1 ਕਰਮ	99″	2.5146 ਮੀਟਰ
6	1 ਕਰਮ	54″	1.3716 ਮੀਟਰ

ਸਟੈਂਡਰਡ ਰਕਬੇ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ:-

ਜਿਸ ਸਮੇਂ ਕਿਸੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਮੁੱਰਬਾਬੰਦੀ / ਚੱਕਬੰਦੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਾਰੇ ਖੇਤਾਂ ਦੀ ਕੁਆਲਟੀ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਕੀਮਤ ਤਹਿ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 16 ਆਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਜ਼ਮੀਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 16 ਆਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਦੇ ਰਕਬੇ ਨੂੰ ਸਟੈਂਡਰਡ ਰਕਬਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਨਾਲ ਹਰ ਨੰਬਰ ਖਸਰਾ ਦੀ ਕੀਮਤ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਤਹਿ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ:-

ਖਸਰਾ ਨੰਬਰ	ਕੀਮਤ
1	2 ਆਨੇ
2	4 ਆਨੇ
3	6 ਆਨੇ
4	8 ਆਨੇ
5	12 ਆਨੇ
6	16 ਆਨੇ

 

ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ  ਪੈਮਾਇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸੰਦ:-

ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ  ਪੈਮਾਇਸ਼ ਵਿੱਚ, ਜੋ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੰਦ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ:-

1. ਜ਼ਰੀਬ :- ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਮਿਣਤੀ ਜ਼ਰੀਬ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਜ਼ਰੀਬ 10 ਕਰਮ ਲੰਬੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਰੀਬ ਲੋਹੇ ਦੇ ਕੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਜੋੜਕ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੋਨੋਂ ਸਿਰਿਆਂ ਉੱਤੇ ਪਕੜਨ ਲਈ ਕੁੰਡੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਇੱਕ ਕਰਮ ਉੱਤੇ ਕਰਮ ਨੰਬਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਵੱਖਰੇ ਆਕਾਰ ਦਾ ਪੱਤਰਾ ਲੱਗਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਰਮ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਘੱਟ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਜ਼ਰੀਬ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਵੀ ਵੱਧ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
2. ਗਜ਼ :- ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਜ਼ਰੀਬ ਦੀ ਇੱਕ ਕਰਮ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਦਾ ਲੋਹੇ ਦਾ ਸਰੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਰੀਬ ਦੀ ਸੋਧ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਗਜ਼ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਸਥਾਨਕ ਪੈਮਾਨਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸਦੀ ਲੰਬਾਈ ਘੱਟ-ਵੱਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
3. ਕਰਾਸ :- ਕਰਾਸ ਲਾਈਨਾਂ ਉੱਪਰ 90 ਡਿਗਰੀ ਦੇ ਕੌਣ (ਲੰਬ) ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲਗਭਗ 5 ਫੁੱਟ ਉੱਚਾਈ ਦਾ ਲਕੜੀ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਨਿੱਚਲੇ ਪਾਸੇ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਗੱਡਣ ਲਈ ਲੋਹੇ ਦਾ ਸੁੰਮ ਲੱਗਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਇੱਕ 8 ਵਰਗ ਇੰਚ ਦੀ ਲੱਕੜੀ ਦੀ ਫੱਟੀ ਲਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਦੋ ਝਿਰੀਆਂ ਵੱਜੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ 90 ਡਿਗਰੀ ਦੇ ਕੋਣ ਉੱਤੇ ਟੱਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਝੰਡੀਆਂ ਲਗਾਈਆ ਜਾਂਦੀਆ ਹਨ।
4. ਸੂਆ :- ਇਹ ਇੱਕ ਫੁੱਟ ਲੰਬੀ ਲੋਹੇ ਦੀ ਸਲਾਖ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਸਦਾ ਹੇਠਲਾ ਹਿੱਸਾ ਪਤਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਪਰਲਾ ਹਿੱਸਾ 2 ਇੰਚ ਦੀ ਬਰਾਬਰ ਗੋਲਾਈ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਮਿਣਤੀ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਜ਼ਰੀਬ ਖਿਚਣ ਵਾਲਾ 10 ਸੂਏ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਲੈਕੇ ਚਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਥੇ ਜ਼ਰੀਬ ਪੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇੱਕ-ਇੱਕ ਸੂਆ ਜ਼ਰੀਬ ਦੇ ਕੁੰਡੇ ਨਾਲ ਖਹਿੰਦਾ ਹੋਇਆ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਗੱਡ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਪਿਛਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਜ਼ਰੀਬ ਦਾ ਕੁੰਡਾ ਸੂਏ ਵਿੱਚ ਪਾਕੇ ਬੈਠਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਣਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
5. ਚੁੰਬਕੀ ਸੂਈ (Magnetic compass) :- ਇਸ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਕਰਾਸ ਦੇ ਉੱਪਰ ਰੱਖਕੇ ਕਰਾਸ ਨੂੰ ਸੂਈ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਉੱਤਰ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਜਾਂ ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਹੀ ਕਰਕੇ ਝੰਡੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿ ਪੈਮਾਇਸ਼ ਸਿੱਧੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹੋ ਸਕੇ।
6. ਝੰਡੀਆਂ :- ਝੰਡੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਪੈਮਾਇਸ਼ ਦੌਰਾਨ ਲਾਈਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀਆਂ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਬਾਂਸ ਦੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਿਚਲੇ ਪਾਸੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਵਿੱਚ ਗੱਡਣ ਲਈ ਲੋਹੇ ਦੀ ਸੰਮ ਲਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਪਰਲੇ ਸਿਰੇ ਤੇ ਚਿੱਟੇ ਜਾਂ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦਾ ਕੱਪੜਾ ਲਗਾਇਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਘੱਟ-ਵੱਧ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
7. ਪੈਮਾਨਾ ਪਿੱਤਲ :- ਪੈਮਾਨਾ ਪਿੱਤਲ ਦਾ ਵਜ਼ਨ 125 ਗਰਾਮ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੈਮਾਨੇ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਚਿੱਟਾ ਕਾਗਜ਼ ਲਗਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਿੱਤਲ ਦਾ ਪੈਮਾਨਾ ਮਿਣਤੀ ਉਪਰੰਤ ਮੁਸਾਵੀ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਂ ਪਟਵਾਰੀ ਵਲੋਂ ਤਤੀਮੇ ਕੱਟਣ ਲਈ ਜਾਂ ਕਾਨੂੰਗੋ ਵਲੋਂ ਮਿਣਤੀ ਮੌਕੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮਹਿਕਮਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਤੋਂ ਰਿਕਾਰਡ, ਪੰਜਾਬ ਵਲੋਂ ਨਿਯਤ ਅਦਾਰੇ ਹੀ ਇਹ ਪੈਮਾਨਾ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੀ ਲੰਬਾਈ 10 ਇੰਚ ਜਾਂ 12 ਇੰਚ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਇੰਚ ਵਿੱਚ 40 ਕਰਮਾਂ ਦਰਸਾਈਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਆਕਾਰ ਸਕੇਲ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
8. ਤਿਰਪਾਈ :- ਪਹਾੜੀ ਪੈਮਾਇਸ਼ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਸੰਦ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਲੱਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸਦੇ ਉੱਪਰ ਸਿਸਤ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
9. ਸਿਸਤ :- ਇਹ ਵੀ ਪਹਾੜੀ ਪੈਮਾਇਸ਼ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਸੰਦ ਹੈ। ਤਰਪਾਈ ਉੱਪਰ ਰੱਖਕੇ ਝਿਰੀ ਵਿੱਚ ਦੀ ਇੱਕ ਧਾਗਾ ਇੱਕ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਸਿਰੇ ਬੰਨਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਿਸਤ ਦੀ ਮਦਦ ਦੇ ਨਾਲ ਝਿਰੀ ਵਿੱਚੋਂ ਧਾਗੇ ਦੀ ਸੇਧ ਵਿੱਚ ਦੇਖਕੇ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਝੰਡੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਪੈਮਾਇਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

 

ਜਮੀਨ ਦੀ ਕਿਸਮਾਂ (Types of Land in Punjab Land Record)

ਲੜੀ ਨੰਬਰ	ਜਮੀਨ ਦੀ ਕਿਸਮ	ਸੰਖੇਪ ਵਰਨਣ
1	ਚਾਹੀ	ਜਿਹੜੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਖੂਹ ਜਾਂ ਟਿਊਬਵੈਲ ਦਾ ਪਾਣੀ ਲਗਦਾ ਹੋਵੇ।
2	ਨਹਿਰੀ	ਜਿਹੜੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਨਹਿਰ ਦਾ ਪਾਣੀ ਲਗਦਾ ਹੋਵੇ।
3	ਚਾਹੀ ਨਹਿਰੀ	ਜਿਹੜੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਜਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਖੂਹ ਜਾਂ ਟਿਊਬਵੈਲ ਦਾ ਲਗਦਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਕੁਝ ਪਾਣੀ ਨਹਿਰ ਦਾ ਵੀ ਲਗਦਾ ਹੋਵੇ।
4	ਨਹਿਰੀ ਚਾਹੀ	ਜਿਹੜੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਜਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਨਹਿਰ ਦਾ ਲਗਦਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਕੁਝ ਪਾਣੀ ਖੂਹ ਜਾਂ ਟਿਊਬਵੈਲ ਦਾ ਵੀ ਲਗਦਾ ਹੋਵੇ।
5	ਬਰਾਨੀ	ਜਿਹੜੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਬਰਸਾਤ ਦਾ ਪਾਣੀ ਹੀ ਲਗਦਾ ਹੋਵੇ।
6	ਗੈਰ ਮੁਮਕਿਨ	ਜਿਹੜਾ ਰਕਬਾ ਵਾਹੀਯੋਗ ਨਾ ਹੋਵੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਬਾਦੀ, ਰੂੜੀ, ਰਸਤੇ, ਸਕੂਲ, ਪਲਾਟ ਆਦਿ।
7	ਬੰਜਰ ਜਦੀਦ	ਜਿਹੜੀ ਜ਼ਮੀਨ ਲਗਾਤਾਰ 3 ਫਸਲਾਂ ਤੋਂ ਖਾਲੀ ਰਹੇ ਤਾਂ ਚੌਥੀ ਫਸਲ ਤੇ ਗਿਰਦਾਵਰੀ ਸਮੇਂ ਉਸ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਬੰਜਰ ਜਦੀਦ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
8	ਬੰਜਰ ਕਦੀਮ	ਜਿਹੜੀ ਜ਼ਮੀਨ ਲਗਾਤਾਰ 4 ਫਸਲਾਂ ਤੋਂ ਬੰਜਰ ਜਦੀਦ ਰਹੇ ਤਾਂ ਪੰਜਵੀਂ ਫਸਲ ਤੇ ਗਿਰਦਾਵਰੀ ਸਮੇਂ ਉਸ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਬੰਜਰ ਕਦੀਮ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
9	ਸੈਲਾਬ	ਜਿਹੜੀ ਜਮੀਨ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸਿਲੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੋਵੇ।
10	ਆਬੀ	ਜਿਹੜੀ ਜਮੀਨ ਨੂੰ ਝੀਲਾਂ ਜਾਂ ਟੈਕਾਂ ਤੋਂ ਲਿਫਟ /ਟਿੰਡਾਂ ਰਾਹੀ ਚੁੱਕ ਕੇ ਪਾਣੀ ਲਗਾਇਆ ਜਾਵੇ।

 

ਪੈਮਾਇਸ ਸਬੰਧੀ ਮੌਕਿਆਂ ਤੇ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ?

ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮਾਲ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਰਵੇ ਵਿਭਾਗ ਵਲੋਂ ਪੈਮਾਇਸ ਸਬੰਧੀ ਮੌਕਿਆਂ ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਏ ਹੋਏ ਮਿਲਦੇ ਹਨ।

ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਰਵੇ ਵਿਭਾਗ ਵਲੋਂ ਜਿਹੜੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਏ ਹੋਏ ਹਨ ਉਹਨਾ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ:

1. ਸਰਵਈ ਬੁਰਜੀਆਂ (ਗਰੇਟਰ ਟ੍ਰਿਗਨੋਮੈਟਰੀਕਲ ਸਟੇਸ਼ਨ)
2. ਦਰਿਆਈ ਰਕਬੇ ਦੇ ਪੈਮਾਇਸ਼ ਕਰਦੇ ਵੇਲੇ ਉਸ ਰਕਬੇ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਲਾਈਨ ਦੇ ਦੋਹਾਂ ਸਿਰਿਆਂ ਤੇ ਲੱਗੀਆਂ ਬੁਰਜੀਆਂ।
3. ਟਰੈਵਰਸ ਸਟੇਸ਼ਨ (ਕੰਪਾਸ ਬੁਰਜੀਆਂ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰਵੇ ਮੁਰੱਬਾਬੰਦੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਨਾ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ।
4. ਦੂਜੇ ਕੰਪਾਸ ਨਿਸ਼ਾਨ ਜਿਵੇਂ ਨੁਕਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪੱਥਰ ਜੋ ਦੁਆਬਾ ਏਰੀਆ ਅਤੇ ਨੌ ਅਬਾਦੀਆਂ ਦੀ ਮੁਸਤੀਲ ਵਿੱਚ ਮਹਿਕਮਾ ਸਰਵੇ ਨੇ ਬਲਾਕ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਲਈ ਲਾਏ ਹਨ।

ਸਰਵੇ ਵਿਭਾਗ ਦੁਆਰਾ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤਾ ਕੰਪਾਸ ਡੈਟਾ ਪਟਵਾਰੀ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸਰਵੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਬਤੌਰ ਅਗਵਾਈ ਦੇ ਨਹੀਂ ਵਰਤੇ ਜਾਣਗੇ, ਸਿਵਾਏ ਇਸ ਦੇ:-

1. ਜਿੱਥੇ ਭੌਂ ਜਿਆਦਾ ਪਹਾੜੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਛੋਟੇ ਟੋਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਸਹੀ ਮੁਰੱਬੇ ਕਾਇਮ ਨਾ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹੋਣ।
2. ਜਦੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਾਰਣਾਂ ਕਰਕੇ ਅਰਥਾਤ ਦਰਿਆਈ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨਕ ਟਰੈਵਰਸ, ਇਸ ਮੰਤਵ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੋਵੇ ਕਿ ਪਟਵਾਰੀ ਦੇ ਸਰਵੇ ਕੰਮ ਲਈ ਬੁਨਿਆਦੀ ਗਿਣੀ ਜਾਵੇ।

ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮਾਲ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ: 

1. ਸੇਹਦਾ (Sehda): ਇਹ ਜਿੱਥੇ ਦੋ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਪਿੰਡਾ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹੋਣ ਉੱਥੇ ਇਹ ਸੇਹੱਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
2. ਬੁਰਜੀ: ਦੋ ਸੋਹਦਿਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚਕਾਰ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਹੱਦ ਦੇ ਹਰ ਮੋੜ ਤੇ ਪੱਥਰ ਦੀਆਂ ਬੁਰਜੀਆਂ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ।
3. ਪੱਥਰ ਦੀਆਂ ਬੁਰਜੀਆਂ: ਇਹ ਹਰ ਮੁਰੱਬੇ ਵਰਗ ਜਾਂ ਆਇਤਾਕਾਰ ਦੇ ਚਾਰੇ ਕੋਨਿਆਂ ਤੋਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾਦੀਆਂ ਹਨ।
4. ਬੁਰਜੀ ਖ਼ਤ ਬੁਨਿਆਦੀ: ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਮਾਲ ਵਿਭਾਗ ਵਲੋਂ ਪਿੰਡ ਦੀ ਪੈਮਾਇਸ਼ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਮੁਰੱਬੇ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਲਾਈਨ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਸਿਰਿਆਂ ਤੇ ਲਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਆਇਤਾਕਾਰ ਦੇ ਚਾਰੇ ਕੋਨਿਆਂ ਦੀਆਂ ਬੁਰਜੀਆਂ ਕਿਸ ਸਾਈਜ਼ ਦੀਆਂ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ?

ਇਹ ਬੁਰਜੀਆਂ ਕੰਕਰੀਟ ਜਾਂ ਪੱਥਰ ਦੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਈਜ਼ 45 ਸੈਟੀਂਂਮੀਟਰ X 15 ਸੈਟੀਂਂਮੀਟਰ X 15 ਸੈਟੀਂਂਮੀਟਰ 17.7 Inches Deep X 6 Inches wide X 6 Inches wide ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੁਰੱਬੇਬੰਦੀ ਪੱਥਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਵੇਲੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲਗਾਉਣ ਵੇਲੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਮੁਰੱਬਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਇਹਨਾਂ ਨਿਸ਼ਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪਟਵਾਰੀ ਦੇ ਸ਼ਜਰੇ, ਸਰਵੇ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਨਕਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਦਰੁਸਤੀ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

Uncover the meanings behind Urdu and Farsi terms in old property registries in Punjab, revenue terminology in urdu, aswe simplify the complexities of the past and empower you to navigate property matters and Registration of Property in Punjab effortlessly in simple Punjabi.

ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਰਦੂ, ਫ਼ਾਰਸੀ  ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸਰਲ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣ ਸਬੰਧੀ ਫੈਸਲਾ ਲੈ ਕੇ ਇੱਕ ਸ਼ਲਾਘਾਯੋਗ ਕਦਮ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। Read Empowering Punjab: The Shift to Simple Punjabi in Document Registration

ਪਰ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਰਜਿਸਟਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਬਾਰੀਕੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ, ਇੰਨ੍ਹਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

Also Read ਵਾਰਸ ਵੱਲੋਂ ਜਾਇਦਾਦ ਤੋਂ ਹੱਕ ਗੁਆਉਣ (Losing Right in Inheritance of Property) ਦੇ 3 ਕਾਰਣਾਂ ਸਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ

ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਾਲੀਆ ਅਤੇ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਫਾਰਸੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸੂਚੀ ਹੇਠ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਪਿਛਲੇ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਨਾਲ ਸਮਝਣ ਦੇ ਲਈ ਸਹਾਇਕ ਹੈ:-

ਲੜੀ ਨੰ.	ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਫਾਰਸੀ ਸ਼ਬਦ	ਪੰਜਾਬੀ ਅਨੁਵਾਦ
1	ਉਜਰ	ਇਤਰਾਜ
2	ਉਜਰਤ	ਫੀਸ
3	ਅਰਾਜੀ	ਜ਼ਮੀਨ
4	ਅਰਸਾ	ਸਮਾਂ
5	ਆਗਾਜ਼	ਆਰੰਭ
6	ਅਸਾਲਤਨ	ਨਿੱਜੀ ਤੌਰ ਤੇ
7	ਆਬਪਾਸ	ਜਿਸਨੂੰ ਪਾਣੀ ਲਗਦਾ ਹੋਵੇ
8	ਅਹਿਲਦਾਰ	ਸਰਕਾਰੀ ਕਰਮਚਾਰੀ
9	ਐਹਲੇ ਮਨਸਬ	ਉਚ ਅਧਿਕਾਰੀ
10	ਅਕਸ ਸਿਜ਼ਰਾ	ਨਕਸ਼ਾ/ ਮੁਸਾਵੀ ਦੇ ਲੱਠੇ ਉੱਪਰ ਨਕਲ
11	ਅਰਜ਼ ਅਰਸਾਲ	ਮਾਮਲਾ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਅਰਜ਼ੀ
12	ਅਖਰਾਜ਼	ਖਾਰਜ਼ ਕਰਨਾ
13	ਅਲਾਮਾਤ	ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ
14	ਅਰਾਜੀ ਮੁਤਰਕਾ	ਅਲਾਟ ਕਰਨ ਯੋਗ ਉਹ ਜ਼ਮੀਨ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਸਮੇਂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਛੱਡਕੇ ਚਲੇ ਗਏ ਹੋਣ । ਮਾਲ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਕਸਟੋਡੀਅਨ, ਬਤੌਰ ਮਾਲ, ਮਤਰੂਕਾ ਮਹਾਜਰੀਨ,ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਆਦਿ ਦਰਜ਼ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
15	ਇਤਫਾਕੀਆ	ਅਚਾਨਕ
16	ਇਵਜਾਨਾ	ਮੁਆਵਜ਼ਾ
17	ਇਜ਼ਰਾਅ	ਅਮਲ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣਾ
18	ਇਜਹਾਰੇ ਹੱਕ	ਹੱਕ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ
19	ਇਰਾਦਤਨ	ਜਾਣ ਬੁੱਝਕੇ
20	ਇਸਤਖਰਾਜ	ਖੇਤਰਫਲ ਕੱਢਣ ਦਾ ਢੰਗ
21	ਇਜ਼ਾਫਾ	ਵਾਧਾ
22	ਇਜਾਦੀ ਆਰਹਿਨ	ਆਡਰਹਿਨ ਦੀ ਰਕਮ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ
23	ਇਜਾਦੀ-ਜਰ ਰਹਿਨ	ਰਹਿਨ ਦੀ ਰਕਮ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ
24	ਸ਼ਾਮਲਾਤ ਦੇਹ	ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਥਾਂ
25	ਸ਼ਾਮਲਾਤ ਹਸਬ ਜਰੇ ਖੇਵਟ	ਸਾਂਝੀ ਥਾਂ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖੇਵਟਦਾਰਾਂ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ ਅਨੁਸਾਰ ਹਿੱਸਾ ਹੋਵੇ
26	ਸਰਬਰਾਹ	ਸਰਪ੍ਰਸਤ
27	ਸਜ਼ਾ ਯਾਫਤਾ	ਦੰਡਤ ਵਿਅਕਤੀ
28	ਸਪੁਰਦਗੀ	ਹਵਾਲੇ ਕਰਨਾ
29	ਸ਼ਰਾ	ਰਸਮ /ਕਾਨੂੰਨ / ਕਰ
30	ਸੂਖਮ	ਬਰੀਕ
31	ਸ਼ਰੇਆਮ	ਸਭ ਦੇ ਲਈ
32	ਸਾਕਿਨ	ਵਸਨੀਕ
33	ਸਾਕਿਨ ਦੇਹ	ਪਿੰਡ ਦਾ ਵਸਨੀਕ
34	ਸ਼ਮਾਲ	ਪੂਰਬ
35	ਸ਼ਰਕ	ਉੱਤਰ
36	ਸਵਾਈ	ਲੋਕਲ ਰੇਟ + ਨੰਬਰਦਾਰੀ
37	ਸਾਲ ਤਮਾਮ	ਪੂਰਾ ਸਾਲ
38	ਮਾਲੀ ਸਾਲ	ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ
39	ਜ਼ਰਾਇਤੀ ਸਾਲ	ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸਾਲ
40	ਸੰਨਦ	ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ
41	ਸੇਹਤ	ਦਰੁਸਤੀ
42	ਸੇਹਤ ਇੰਦਰਾਜ	ਦਰੁਸਤੀ ਇੰਦਰਾਜ
43	ਸ਼ਜਰਾ ਕਿਸਤਵਾਰ	ਕੱਪੜਾ/ਲੱਠੇ ਉਪਰ ਮੁਸਾਵੀ ਦੀ ਕਾਪੀ
44	ਸ਼ਜਰਾ ਨਸਬ	ਕੁਰਸੀਨਾਮਾ
45	ਸ਼ਰਾਏ ਲਗਾਨ	ਲਗਾਨ ਦੀ ਦਰ
46	ਸਾਇਲ	ਦਰਖਾਸਤੀ
47	ਹਸਬ ਜ਼ਾਬਤਾ	ਕਾਨੂੰਨ ਅਨੁਸਾਰ
48	ਹਿੱਬਾ	ਦਾਨ
49	ਹਕੂਕ	ਹੱਕ
50	ਹਕੂਕ ਮਾਲਕੀਅਤ	ਮਾਲਕੀ ਹੱਕ
51	ਹਸਬ ਜੈਲ	ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ
52	ਹੱਕ ਸਫਾ	ਜ਼ਮੀਨ ਖਰੀਦਣ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਹੱਕ
53	ਹੱਦਬੰਦੀ	ਦੋ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਵੱਟ
54	ਹੁਕਮ ਅਦੂਲੀ	ਹੁਕਮ ਨਾ ਮੰਨਣਾ
55	ਹਿਫਾਜਤ	ਸੁਰੱਖਿਆ
56	ਹਮਸ਼ੀਰਾ	ਭੈਣ
57	ਹਸਬ ਰਸਦ ਜਰੇ ਖੇਵਟ	ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਮਾਲਕ ਦੀ ਕਿੰਨੀ ਮਾਲਕੀ ਹੈ ਉਸ ਅਨੁਪਾਤ ਮੁਤਾਬਕ ਸਾਂਝੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ
58	ਕੈਫ਼ੀਅਤ	ਵਿਸ਼ੇਸ ਕਥਨ
59	ਕਨੂਕਤ	ਖੜੀ ਫਸਲ ਵਿੱਚੋਂ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦਾ ਅੰਦਾਜਾ
60	ਕਬਜ਼ਾ ਮਾਲਕਾਨਾ	ਮਾਲਕੀ ਕਬਜਾ
61	ਕਬਜ਼ਾ ਬਿਲਾ ਮੁਜਾਹਮਤ	ਝਗੜੇ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਕਬਜਾ
62	ਕਬਜਾ ਏ ਮੌਰੂਸੀ	ਮੌਰੂਸੀ ਕਬਜਾ
63	ਕਾਬਲੇ ਮਨਸੂਚੀ	ਰੱਦ ਕਰਨ ਯੋਗ
64	ਕਬਜ਼ਾ ਏ ਜੁਦਾਗਾਨਾਂ	ਅਲੱਗ ਕਬਜ਼ਾ
65	ਕਬੂਲੀਅਤ	ਸਹਿਮਤੀ
66	ਖੇਵਟ ਨੰਬਰ	ਜਮ੍ਹਾਂਬੰਦੀ ਵਿੱਚ ਮਾਲਕਾਨ ਦੀ ਲੜੀ ਨੰਬਰ
67	ਖਾਵੰਦ	ਪਤੀ
68	ਖਾਰਜ ਬਾਠ	ਜਿਸ ਜਮੀਨ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਨਾ ਹੋਵੇ
69	ਖੱਸਰਾ ਨੰਬਰ	ਜਮੀਨ ਦਾ ਇੱਕ ਟੁਕੜਾ ਜਿਹੜਾ ਇੱਕ ਜਾਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਅਕਤੀਆ ਦਾ ਸਾਂਝਾ ਅਤੇ ਉਸ ਤੇ ਅਧਿਕਾਰ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਮੁਰੱਬੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਖੱਸਰਾ ਨੰਬਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
70	ਖਤੌਨੀ	ਜਮਾਂਬੰਦੀ ਵਿੱਚ ਕਾਸ਼ਤਕਾਰ ਦਾ ਲੜੀ ਨੰਬਰ
71	ਖੁਦਾ ਕਾਸ਼ਤ	ਆਪ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ
72	ਖਿਲਾਫ ਵਰਜੀ	ਉਲੰਘਣਾ
73	ਖੈਰਾਤ	ਦਾਨ/ਪੁੰਨ
74	ਖਤੌਨੀ ਨੰਬਰ	ਜਮ੍ਹਾਂਬੰਦੀ ਵਿੱਚ ਕਾਸ਼ਤਕਾਰ ਦਾ ਲੜੀ ਨੰਬਰ
75	ਗੈਰ ਮਨਕੂਲਾ ਜਾਇਦਾਦ	ਅੱਚਲ ਸੰਪਤੀ
76	ਗੈਰ ਹਿੱਸਾ ਸ਼ਾਮਲਾਤ	ਸ਼ਾਮਲਾਤ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ
77	ਗੈਰ ਮਜਰੂਆ	ਬਿਨਾਂ ਕਾਸ਼ਤ
78	ਗਰਬ	ਦੱਖਣ
79	ਗਰਿੰਦਾ	ਲੈਣ ਵਾਲਾ
80	ਗਰੋਸੀ	ਜੱਦੀ
81	ਚੱਕ	ਟੁਕੜਾ
82	ਚੱਕ ਤਸ਼ਖੀਸ਼	ਮਾਮਲਾ ਅਸੈਸ ਕਰਨ ਲਈ ਜਮੀਨ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਨੁਸਾਰ ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਗਰੁੱਪ/ਟੁਕੜਾ
83	ਜੁਮਲਾ ਮੁਸਤਰਕਾ ਮਾਲਕਾਨ ਹਸਬ ਰਸਦ ਜ਼ਰੇ ਖੇਵਟ	ਮਾਲਕਾ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਥਾਂ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖੇਵਟਾਂ ਦੇ ਰਕਬੇ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਅਨੁਸਾਰ ਹਿੱਸਾ ਹੋਵੇ
84	ਜ਼ਰਖੇਜ਼	ਉਪਜਾਊ
85	ਜਰੇ ਰਹਿਣ	ਰਹਿਣ ਦੀ ਰਕਮ
86	ਜੋਜਾਂ	ਪਤਨੀ
87	ਜਨੂਬ	ਪੱਛਮ
88	ਜ਼ਰ-ਏ-ਤਹਿਸੀਲ	ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਕੁੱਲ ਮਾਲ
89	ਜ਼ਰ	ਰਕਮ
90	ਜੁਆਬ-ਉਲ-ਜੁਆਬ	ਪਹਿਲੀ ਧਿਰ ਵੱਲੋਂ ਦੂਜੀ ਧਿਰ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀ ਜਵਾਬ ਦੇਣਾ
91	ਜਮਾਂ	ਮਾਲ
92	ਜਰਈ	ਖਤੀ
93	ਢਾਲਬਾਨ	ਕਾਸਤਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਵਸੂਲੀ ਲਈ ਪਟਵਾਰੀ ਵੱਲੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਵਾਲੀ ਸੂਚੀ
94	ਤਮਾਮ	ਪੂਰਾ
95	ਤਤਿੱਮਾ	ਅਨੁਪੂਰਕ
96	ਤਤਿੱਮਾ ਕੱਟਣਾ	ਮਾਲਕਾਨਾ ਹੱਕ ਤਬਦੀਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਟਵਾਰੀ ਇੱਕ ਨਕਸ਼ਾ ਤਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਤਤਿਮਾ ਕੱਟਣਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।
97	ਤਲਬ ਕਰਨਾ	ਬੁਲਾਉਣਾ
98	ਤਾਬੇ	ਅਨੁਸਾਰ
99	ਤਨਬੀਅਤ ਨਾਮਾ	ਮੁਤਬੰਨਾ ਨਾਮਾ
100	ਤਕਾਵੀ	ਖੇਤੀ ਕਰਜ਼ਾ
101	ਤੈਦਾਦੀ	ਗਿਣਤੀ
102	ਤਲਫ ਕਰਨਾ	ਨਸਟ ਕਰਨਾ
104	ਤਮਲੀਕ ਨਾਮਾ	ਸਮਝੋਤਾ ਨਾਮਾ
105	ਤਫਸ਼ੀਲ	ਵੇਰਵਾ
106	ਤਰਮੀਮ	ਸੋਧ
107	ਤਾਵਾਨ	ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਮੁਆਵਜਾ
108	ਤੱਸਬਰ	ਮੰਨ ਲੈਣਾ
109	ਤਲਬਾਨਾ	ਖਰਚਾ
110	ਤਰੀਕਾ ਬਾਠ	ਮਾਮਲਾ ਲਾਉਣ ਦਾ ਢੰਗ
111	ਦੇਹ	ਪਿੰਡ
112	ਦੁਖਤਰਾਨ	ਪੁੱਤਰੀਆਂ
113	ਦੁਖਤਰ ਮੁਤਬੰਨਾਂ	ਗੋਦ ਲਈ ਹੋਈ ਪੁੱਤਰੀ
114	ਦਖ਼ਲ	ਕਬਜ਼ਾ
115	ਦਾਖਲ ਖਾਰਜ	ਇੰਤਕਾਲ
116	ਨਜੂਲ ਭੌਂ	ਵਾਰਸਾਂ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਕਾਰਣ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋਈ ਜ਼ਮੀਨ
117	ਨਕਲ ਨਵੀਸ	ਨਕਲ ਬਨਾਉਣ ਵਾਲਾ
118	ਨਜ਼ਰਸਾਨੀ	ਪੁੱਨਰ ਨਿਰੀਖਣ
119	ਨਕਸ਼ਾ ਨਜ਼ਰੀ	ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਪੈਮਾਨੇ ਤੋਂ ਹੱਥ ਨਾਲ ਬਨਾਇਆ ਨਕਸਾ
120	ਨੰਬਰ ਸਮਾਰ	ਲੜੀ ਨੰਬਰ
121	ਨਕਸ਼ਾ ਹਕੂਕ ਚਾਹਤ	ਖੂਹਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਦਾ ਨਕਸਾ
122	ਨਿਮਜੁਮਲਾ	ਸਾਰੇ ਵਿੱਚੋਂ
123	ਪਿਸਰ	ਪੁੱਤਰ
124	ਪਿਸਰ-ਏ-ਅਖਿਆਫੀ	ਮਤਰੇਆ ਪੁੱਤਰ
125	ਪਿਸਰ ਖੁਨਿੰਦਾ	ਗੋਦ ਲਿਆ ਹੋਇਆ ਪੁੱਤਰ
126	ਪੜਤਾ	ਮਾਮਲਾ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਦਰ
127	ਪਰਤ ਪਟਵਾਰ	ਜਿਹੜਾ ਰਿਕਾਰਡ ਪਟਵਾਰੀ ਕੋਲ ਪਿਆ ਹੋਵੇ
128	ਪਰਤ ਪਸਰਕਾਰ	ਜਿਹੜਾ ਰਿਕਾਰਡ ਸਦਰ ਦਫਤਰ ਪਿਆ ਹੋਵੇ
129	ਫਰਦ ਬਦਰ	ਰਿਕਾਰਡ ਦੀ ਸੋਧ
130	ਫਕ ਉਲ ਰਹਿਨ	ਗਹਿਣੇ ਪਈ ਸੰਪਤੀ ਨੂੰ ਛਡਾਉਣਾ
131	ਫੌਤ	ਮੌਤ
132	ਫਰਦ	ਨਕਲ
133	ਫਰੀਕ	ਧਿਰ
134	ਫਰੀਕ ਅੱਵਲ	ਪਹਿਲੀ ਧਿਰ
135	ਫਰੀਕ ਦੋਮ	ਦੂਜੀ ਧਿਰ
136	ਫਰੀਕ ਸਾਨੀ	ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ
137	ਫਸਲ- ਏ- ਇਸਤਦਾ	ਖੜੀ ਫਸਲ
138	ਫੌਤ-ਬਿਲਾ-ਵਸੀਅਤ	ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਵਸੀਅਤ ਕੀਤੇ ਮਰਨਾ
139	ਫਰਦ ਜਮ੍ਹਾਂਬੰਦੀ	ਜਮ੍ਹਾਂਬੰਦੀ ਦੀ ਨਕਲ
140	ਫੇਰਰਿਸਤ ਇੰਤਕਾਲ	ਜਿਹੜੀ ਹਰ ਸਾਲ ਜੂਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ
141	ਫਰਦ ਬਦਰ	ਫਰਦ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ ਦੀ ਸੋਧ ਕਰਨੀ
142	ਫਕ- ਤਕਮੀਲੀ	ਜਦੋਂ ਮੁਰਤਹਿਨ ਰਕਬਾ ਖਰੀਦ ਲਵੇ ਇੱਕ ਹੀ ਵਿਅਕਤੀ ਮੁਰਤਹਿਨ ਅਤੇ ਮੁਸਤਰੀ ਬਣ ਜਾਵੇ। ਰਿਕਾਰਡ ਦੀ ਸੋਧ ਲਈ ਦਰਜ ਇੰਤਕਾਲ
143	ਬਦਸਤੂਰ	ਪਹਿਲਾ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ
144	ਬੈਨਾਮਾ	ਵਿਕਰੀ ਨਾਮਾ
145	ਬਜਰੀਆ	ਰਾਹੀ
146	ਬੇਦਖਲੀ	ਕਬਜ਼ੇ ਤੋਂ ਵਾਝਿਆਂ ਕਰਨਾ
147	ਬਾਇਆ	ਵੇਚਣ ਵਾਲਾ
148	ਬੇਸੀ	ਵਾਧਾ
149	ਬੰਦ ਸਵਾਲ	ਲਿਖਤੀ ਪ੍ਰਸਨ
150	ਬਾਹਮੀ ਸ਼ਰਤਾਂ	ਆਪਸੀ ਜੁਬਾਨੀ ਸ਼ਰਤਾਂ
151	ਬਿੱਲ ਮੁਕਤਾ	ਉੱਕਾ ਪੁੱਕਾ
152	ਬਦਰ	ਗਲਤੀ
153	ਬਾਹਮੀ	ਆਪਸੀ
154	ਬਾਤਿਲ	ਰੱਦ
155	ਬਾਛ ਪੇਪਰ	ਜਮ੍ਹਾਂਬਦੀ ਅਨੁਸਾਰ ਪਟਵਾਰੀ ਜ਼ਿਮੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਇੱਕ ਸੂਚੀ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਨੂੰ ਬਾਛ ਪੇਪਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।
156	ਬਿਲਾ ਲਗਾਨ ਬਵਜਾਂ ਤਸੱਵਰ ਰਹਿਣ	ਲਗਾਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਗਹਿਣੇ ਮੰਨਦੇ ਹੋਏ
157	ਬਿਲਾ ਮੁਖਾਲਫਾਨਾਂ ਲਗਾਨ ਬਵਜਾਂ	ਲਗਾਨ ਤੇ ਬਿਨਾ ਪ੍ਰਤੀ ਕੁਲ ਕਬਜਾ
158	ਬਿਲਾ ਲਗਾਨ ਬਵਜਾ ਬੰਨਾ ਸਿਕਨੀ	ਲਗਾਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਜਮੀਨ ਦੀ ਹੱਦਾ ਟੁੱਟਣ ਕਾਰਨ
159	ਬਿਲਾ ਲਗਾਨ ਬਵਜਾ ਤਸੱਬਰ ਮਲਕੀਅਤ	ਲਗਾਨ ਤੇ ਬਿਨਾ ਕਾਸਤਕਾਰ ਜਦ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮਾਲਕ ਸਮਝੇ
160	ਬਿਲਾ ਲਗਾਨ ਬਵਜਾਂ ਬਰਾਦਰ ਹਕੀਕੀ	ਲਗਾਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਭਰਾ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਕਾਸਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ
161	ਬੰਜਰ ਕਦੀਮ	ਜਿੱਥੇ ਅੱਠ ਫਸਲਾਂ ਤੱਕ ਕੁੱਝ ਨਾਂ ਬੀਜਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ।
162	ਬੰਜਰ ਜਦੀਦ	ਜਿੱਥੇ ਚਾਰ ਫਸਲਾਂ ਤੱਕ ਕੁੱਝ ਨਾਂ ਬੀਜਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ।
163	ਭੋਲੀ ਖਿੱਲ	ਉਹ ਜ਼ਮੀਨ ਜਿਹੜੀ ਤਾਜਾ ਕਾਸ਼ਤ ਅਧੀਨ ਲਿਆਂਦੀ ਗਈ ਹੋਵੇ ਕਾਸ਼ਤਕਾਰ ਨੂੰ ਉਪਜ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੋਵੇ
164	ਮਖਸੂਸ	ਖਾਸ
165	ਮਖਸੂਸ ਨੰਬਰ ਖਸਰਾ	ਖਾਸ ਖਸਰਾ ਨੰਬਰ
166	ਮੁਸ਼ਤਰਕਾ	ਸਾਂਝਾ
167	ਮੁਸ਼ਤਰਕਾ ਮਾਲਕਾਨ	ਮਾਲਕਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ
168	ਮੁਸਤਰਕਾ ਮਾਲਕਾਨ ਹਸਬ ਰਸਦ ਖੇਵਟ	ਉਹ ਸਾਂਝੀ ਜ਼ਮੀਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਾਲਕਾਨ ਦਾ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਖੇਵਟ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਅਨੁਸਾਰ ਹਿੱਸਾ ਹੋਵੇ
169	ਮਾਲੀਅਤ	ਕੀਮਤ
170	ਮੁੰਤਕਿਲ	ਤਬਦੀਲ
171	ਮੁਤਨਾਜਾ	ਝਗੜੇ ਵਾਲਾ
172	ਮੁਦਈ	ਦਾਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ
173	ਮਜ਼ਕੂਰ	ਉਪਰੋਕਤ
174	ਮਨਸੂਖ ਕਰਨਾ	ਖਾਰਜ ਕਰਨਾ
175	ਮੁਸਤਰੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰਬਾਸ਼	ਖਰੀਦਦਾਰ ਚੁਕੰਨਾ ਰਹੇ
176	ਮਸ਼ਰੂਫ	ਰੁਝਿਆ ਹੋਇਆ
177	ਮਾਲ ਗੁਜ਼ਾਰੀ	ਭੋਂ ਮਾਲੀਆ
178	ਮੁਚੱਲਕਾ	ਨਿੱਜ਼ੀ ਜਮਾਨਤਨਾਮਾ
179	ਮੁਵੱਕਲ	ਵਕੀਲ ਦਾ ਗ੍ਰਾਹਕ
180	ਮਰਹੂਮ	ਸਵਰਗਵਾਸੀ
181	ਮੁਸਤਾਜਰੀਨਾਮਾ	ਪਟਾਨਾਮਾ
181	ਮੁਦਾਲਾ	ਪ੍ਰਤੀਵਾਦੀ
182	ਮੁਕਾਮ	ਸਥਾਨ
183	ਮੁਕਰਰ	ਨਿਸਚਿਤ
184	ਮਜ਼ੀਦ	ਵਾਧੂ
185	ਮਨਕੂਲਾ ਜਾਇਦਾਦ	ਚੱਲ ਜਾਇਦਾਦ
186	ਮਸਲਨ	ਮਿਸਾਲ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ
187	ਮੁਸਤਰੀ	ਖਰੀਦਦਾਰ
188	ਮੁਰਤਹਿਨ	ਜਮੀਨ ਗਹਿਣੇ ਲੈਣ ਵਾਲਾ
189	ਮਸ਼ਕੂਕ	ਸ਼ੱਕੀ
190	ਮੁਤਵਫੀ	ਜਿਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਹੋਵੇ
191	ਮਹੂਬਇਲਾ	ਦਾਨ ਲੈਣ ਵਾਲਾ
192	ਮਜ਼ਾਰਾ ਮੌਰੂਸੀ	ਸਥਾਈ ਕਾਸਤਕਾਰ
193	ਮਿਸਲ ਹਕੀਅਤ	ਹੱਕਾ ਦੀ ਮਿਸਲ/ਜਮ੍ਹਾਂਬੰਦੀ ਜੋ ਮੁਰੱਬਾਬੰਦੀ ਸਮੇਂ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ
194	ਮੁਹਾਫਿਜਖਾਨਾ	ਰਿਕਾਰਡ ਰੂਮ
195	ਮੁੜਸਮਾਇਤ	ਪੁਨਰ ਵਿਚਾਰ
196	ਮੁਹਰਰ	ਮੁਨਸ਼ੀ
197	ਮਜਰੂਆ	ਕਾਸ਼ਤ ਅਧੀਨ
198	ਮਾਲੀ ਵਰਾਂ	ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ
199	ਮਿਜਾਨ	ਜੋੜ
200	ਮੁਸਤਕਿਲ	ਪੱਕਾ
201	ਮੁਸੰਨਾ	ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਪਰਤ
202	ਮੌਰੂਸੀ	ਜ਼ੱਦੀ
203	ਮੌਜਾਂ	ਪਿੰਡ, ਥਾਂ
204	ਮੌਜਾ ਬੇ-ਚਿਰਾਗ	ਜਿਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਰਹਿੰਦਾ ਨਾ ਹੋਵੇ
205	ਮੁਸਾਵੀ	ਪਿੰਡ ਦਾ ਅਸਲੀ ਪੁਰਾਣਾ ਨਕਸ਼ਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਖੇਤਾਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
206	ਮਿਨ	ਭਾਵ ਇੱਕ ਪੋਰਸ਼ਨ ਜਾਂ ਪਾਸਾ
207	ਮਾਲਿਕ ਦੇਹ	ਪਿੰਡ ਦਾ ਮਾਲਕ
208	ਮਾਲਿਕ ਆਲਾ	ਉਚੇ ਦਰਜ਼ੇ ਦਾ ਮਾਲਕ
209	ਮਾਲਿਕ ਕਾਮਿਲ	ਉਹ ਮਾਲਕ ਜਿਸ ਦਾ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸ਼ਾਮਲਾਤ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਹੋਵੇ।
210	ਮਾਲਿਕ ਕਬਜਾ	ਉਹ ਮਾਲਕ ਜਿਸ ਦਾ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸ਼ਾਮਲਾਤ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਨਾ ਹੋਵੇ।
211	ਮਿਨਹਾਈ	ਘਟਾਉਣਾ
212	ਮੁਸਾਹਤ	ਮਿਣਤੀ ਦਾ ਢੰਗ
213	ਮੁਹਾਸਿਲ	ਕੁਲੈਕਟਰ
214	ਮੁਸਤਤੀਲ	ਆਇਤਾਕਾਰ ਦਿਸ਼ਾ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ 25 ਕਿਲ੍ਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। 200 ਕਰਮ X 180 ਕਰਮ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੁਰਬਾ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।
215	ਮਸੂਲ ਐਹਲਮ	ਬਚਾਅ ਪੱਖ ਧਿਰ
216	ਮਾਹਵਾਰੀ ਤਜ਼ਕਰਾ	ਹਲਕਾ ਪਟਵਾਰੀ ਹਰ ਮਹੀਨੇਂ ਬਾਅਦ ਭਸਲਾਂ ਦੇ ਲਾਭ ਨੁਕਸਾਨ ਬਾਰੇ ਇੰਦਰਾਜ ਰੋਜਨਾਮਚੇ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ
217	ਯਕਤਰਫਾ	ਇੱਕ ਤਰਫਾ
218	ਰਹਿਣ ਮਸਤਾਜਰੀ	ਕਬਜ਼ੇ ਸਮੇਤ ਨਿਸਚਿਤ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰਹਿਣ ਜ਼ਮੀਨ ਸਮਾਂ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਫੱਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
219	ਰਕਬਾ ਮਜਰੂਆ	ਕਾਸ਼ਤਯੋਗ ਰਕਬਾ
220	ਰੋਬਕਾਰ	ਇਤਲਾਹ ਪੱਤਰ
221	ਰਹਿਨ	ਗਹਿਣਾਂ
222	ਰਾਹਿਨ	ਗਹਿਣੇ ਦੇਣ ਵਾਲਾ
223	ਰਹਿਬਰੀ	ਅਗਵਾਈ
224	ਰਹਿਨ ਦਰ ਰਹਿਨ	ਗਹਿਣੇ ਲੈਣ ਵਾਲਾ ਆਪਣਾ ਹੱਕ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਪਾਸ ਰਹਿਨ ਕਰ ਦੇਵੇ
225	ਰਫਾਏ ਆਮ	ਹਰ ਇੱਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਯੋਗ
226	ਰਹਿਨ ਬਾ ਕਬਜ਼ਾ	ਕਬਜ਼ੇ ਸਮੇਤ ਰਹਿਨ
227	ਲਫ	ਨੱਥੀ
228	ਲਾਲ ਕਿਤਾਬ	ਪਿੰਡ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਿਤਾਬ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
229	ਵਾਹਿਬ	ਦਾਨ ਦੇਣ ਵਾਲਾ
230	ਵਸੀਕਾ	ਲਿਖਤ
231	ਵਾਜਿਬ ਉਲ ਅਰਜ	ਪਿੰਡ ਦੇ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
232	ਵਾਸਿਲ ਵਾਕੀ ਨਵੀਸ	ਲੇਖਾਕਾਰ
233	ਵਾਗੁਜਾਰ ਕਰਨਾ	ਮੁਕਤ ਕਰਨਾ
234	ਵਾਹਿਦ ਮਾਲਕੀ	ਸੰਪੂਰਨ ਮਾਲਕੀ
235	ਵਰਾਸਤ	ਮੁਤਵਫੀ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਜੋ ਹੱਕ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਵਰਾਸਤ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।

 

ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਵੱਖਰੇ- ਵੱਖਰੇ ਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ

English Name	ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਮ	ਆਮ ਬੋਲੀ ਦੇ ਨਾਮ	ਮਾਲ ਮਹਿਕਮੇ ਦੇ ਉਰਦੂ ਦੇ ਨਾਮ
North	ਉੱਤਰ	ਸ਼ਮਾਲ	ਚੜ੍ਹਦਾ
South	ਦੱਖਣ	ਸ਼ਰਕ	ਪਹਾੜ
West	ਪੂਰਬ	ਜਨੂਬ	ਲਹਿੰਦਾ
East	ਪੱਛਮ	ਗਰਬ	ਦੱਖਣ

ਉਪਰੋਕਤ ਦਰਸਾਈ ਲਿਸਟ ਦੀ PDF ਫਾਈਲ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਲਿੰਕ ਤੋਂ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ: Urdu Farsi Words Used in Punjab Property Matters

Must Read ਵਸੀਅਤ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕੁਝ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ

ਉਪਰੋਕਤ ਸੂਚੀ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਰਜਿਸਟਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਕੀਮਤੀ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਉਰਦੂ-ਫ਼ਾਰਸੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਅਤੇ ਸਰਲ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚਕਾਰ ਫਰਕ ਨੂੰ ਘਟਾਉਦੀਂ ਹੈ।